Çermik Sancağı, idaresi özel bir şekle bağlanan 8 sancaktan bir tanesidir. 1518 de tutulan ilk Osmanlı Tahrir Defterlerinde Diyarbakır Eyaletinin 12 Sancağı kayıtlıdır. Bunlar; Amid, Mardin, Sincar, Çemizgezek, Urfa, Birecik, Siverek, Çermik, Ergani, Harput, Arapkir ve Kiği (Batı Bingöl) 1540 tarihli tahrir defterinde Diyarbakır Eyaletinde 15 Sancak ve 11 Ocaklık kayıtlıdır. Çermik bu 15 sancaktan biridir. Tanzimat'la (1939) Dirlik idaresi kaldırılıp 1868 yerine vilayetler kuruldu.
1871 tarihli Diyarbakır Salnamesi'ne (yıllık) göre Diyarbakır'ın idari teşkilatı şöyledir Amid Sancağı'na bağlı ilçeler; Siverek, Lice, Silvan, Resulyn, Ergani Madeni ilçeleridir. Çermik, Ergani Madeni ilçesine bağlı bir bucak merkezi olmuştur. 1883 tarihli Diyarbakır Salnamesi'nde Diyarbakır'ın idari teşkilatında önemli değişmeler olmuştur.
Elazığ il olduğundan Diyarbakır'dan ayrılmıştır. Ergani Madeni, sancak olmuş. Çermik'te ilçe teşkilatı kurulmuş ve Ergani Sancağı'na bağlanmıştır. Bu durum 20 Nisan 1924 yılına kadar devam etmiştir. 20 Nisan 1924 yılında çıkarılan Mülga Teşkilat-ı Esasi'ye Kanunu'nun (Anayasa) 89'ncu maddesi gereği sancaklar kaldırılmış ve idari teşkilatlanma vilayet, kaza, nahiye, kasaba ve köy şeklinde tespit edilmiştir. Bu değişiklikle Çermik, Diyarbakır'ın ilçesi durumuna gelmiştir.
Çermik
Eski ismi Aberna'dır. İlçe bugünkü ismini ise dünyaca meşhur kaplıcalarından almıştır. Çermik'in 2006 tarihi itibarıyla merkez nüfusu 21.000 civarıdır. Ayrıca ilçede Artuklu Beyliği döneminden kalma birçok tarihi eser mevcuttur. Bunların başlıcaları; Haburman Köprüsü, Çeteci (Bande) Abdullah Paşa Medresesi, Çermik Hamamı ve Bandeler Çeşmesi'dir. (Çermik kaplıcaları Bandeler döneminde yaptırılmıştır. ) Çermik Belediyesi tarih ve kültür eseri olan Haburman köprüsünü korumak amacıyla araç geçişine kapatmış ve yol ihtiyacını karşılamak için yaklaşık 20 metre yanına ek bir köprü yapmıştır.
Düğünlerde folklorik esintiler kısmen de olsa görülür. Çermik'in geçim kaynağı özellikle yurtdışında çalışanların yolladığı dövizler, şehir dışına giden mevsimlik işçiler, mermer ocakları ve Çermik Kaplıcasıdır. Ayrıca memur nüfusunun çok olması şehir ekonomisini hareketli kılmaktadır. En önemli yemeği meftunadır. Kadınların en büyük eğlencesi Mart ayındaki oğlak eğlencesidir.
Şehir Merkezinde 10 adet İlköğretim, 1 düz lise, 1 Çok programlı Lise, 1 Anadolu Lisesi, 1 Anaokulu ve Meslek Yüksek Okulu bulunmaktadır.
Çermik ilçesinin nüfusu Türkler, Zazalar ve Kürtlerden oluşur. I. Dünya Savaşı dönemine kadar Ermenilerin ilçede nüfus bakımından çoğunluk olduğu iddia edilir. Güneydoğu kültürü hakimdir. 1720 yılında Sivas ve Güneydoğu illerine gelen "Herikli" Türkmenlerinin ev sahipliği yaptığı eski büyük Türkmen şehri ve Türk düşünür Ziya Gökalp'in memleketi olan Çermik'te Türkmen yoğunluğu her geçen gün azalmakta olup Türkçe ve Zazaca konuşulur. Çermik'te bağcılık oldukça ilerlemiştir ve özellikle köylerin geçim kaynağı durumundadır.
http://www.diyarbakir.gov.tr/kurumlar/diyarbakir.gov.tr/valilik-2019/ilceler/cermik/cermik.mp4